Bugün 2 Mart. Selim Sırrı Tarcan, Yılmaz Duru, Ömer İnönü, Suat Yalaz, Abdullah Turhan'ın ölüm yıldönümü.
BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla, sevgiyle anıyoruz.
Selim Sırrı Tarcan kimdir?
1874'te bugünkü Yunanistan sınırlarında kalan Yenişehir'de (Larissa) miralay Yusuf Bey ile Zeynep Hanım'ın çocuğu olarak dünyaya geldi.
Yusuf Bey’in 1876 Karadağ Muharebeleri'nde şehit düşmesi üzerine 2 yaşında babasız kalan Tarcan, ailesi ile İstanbul'da asker olan dayısının yanına geldi.
Bir süre sonra dayısının da II. Abdülhamit'e muhalefeti nedeniyle sürgüne gönderilmesi üzerine Galatasaray Lisesi'ne yatılı öğrenci olarak yazıldı. Lise yıllarında Ali Faik (Üstünidman) Bey'den jimnastik dersleri aldı.
Galatasaray Lisesi'nde 8 yıl eğitim gören Selim Sırrı Tarcan, daha sonra Askeri Mühendislik Okulu'nu bitirdi. Bir süre İzmir'de beden eğitimi öğretmenliği yapan Tarcan, burada tenis, halter, disk atma, boks, eskrim, güreş, yüzme, bisiklet ve futbol gibi sporlarla uğraştı.
MİLLİ OLİMPİYAT CEMİYETİNİ KURDU
Selim Sırrı Tarcan, Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyetini kuran isim olarak tarihe geçti.
İzmir'deki öğretmenliğinin ardından İstanbul'a dönen Tarcan, Büyükada'da oturan Galatasaray Lisesi Fransızca öğretmeni Mösyö Juery ile arkadaş oldu.
Teknik üniversitede eskrim ve cimnastik öğretmenliği yapan Tarcan, Juery aracılığıyla 1907 yılı yazında Uluslararası Olimpiyat Komitesine (IOC) yeni üyeler kazandırmak için dünya turuna çıkan modern olimpiyatların kurucusu Baron Pierre de Coubertin ile tanıştı.
Tarcan, Coubertin'in Osmanlı Olimpiyat Cemiyetini kurmasını istemesine o dönem cemiyet kurmanın yasak olması nedeniyle olumlu yanıt veremedi. Bunun üzerine Coubertin, Tarcan'ı temsilci olarak görevlendirdi.
Sultan II. Abdülhamit'in 24 Temmuz 1908'de İkinci Meşrutiyet'i ilan etmesi üzerine cemiyet kurmak serbestleşti. Selim Sırrı Tarcan, Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyetini kurmak için çalışmalara başladı. Kendisi öğretmen olduğu için cemiyet başkanlığına gazeteci Ahmet İhsan Tokgöz'ü uygun gören Tarcan, genel sekreterlik görevini üstlendi. Cemiyetin üyeliklere Hasip Bayındırlıoğlu, Asaf ve Cevat Rüştü kardeşler getirildi.
Dönemin İçişleri Bakanlığının kayıtlarında Olimpiyat Cemiyeti'nin o tarihte kurulduğuna ilişkin bir belgeye rastlanmasa da Londra 1908 Oyunları'nın resmi raporunda Osmanlı adına Yunan asıllı cimnastikçi Aleko Moullos'un adının yer alması cemiyetin 1908'de kurulduğunu ortaya koyuyor.
Osmanlı Olimpiyat Cemiyeti, 1908 Aralık ayında IOC'ye üye kabul edilen Selim Sırrı Tarcan'la, IOC'de ilk kez 1909 yılında yapılan Berlin birleşiminde temsil edildi. İlk temsilci Selim Sırrı Tarcan, 1910 Lüksemburg, 1911 Budapeşte, 1912 Stockholm, 1913 Lozan, 1914, 1924 Paris ve 1925 Prag birleşimlerine de katıldı. 1911 Budapeşte birleşiminde Osmanlı Devleti, IOC üyeliğine resmen kabul edildi. Böylece Osmanlı Devleti, IOC üyelik sıralamasında 13. sırada yer aldı.
TÜRKİYE'DE VOLEYBOL VE BOKSU KURDU
Selim Sırrı Tarcan, Türkiye'de voleybol ve boksun kurucusu olarak kabul ediliyor.
İsveç Kraliyet Askeri Beden Eğitimi ve Cimnastik Akademisi'ne 1909'da başlayan ve 2 yıl süren eğitimi tamamlayan Tarcan, yurda döndükten sonra yeniden beden eğitimi öğretmeni olarak çalışmaya devam etti.
İsveç'te yöresel kültürlerin topluma kazandırılmasıyla ilgili folklor çalışmalarının nasıl yapıldığını gören Tarcan, Osmanlı Devleti'nde folklor çalışmalarını başlatan ilk kişi oldu. Ege bölgesinden zeybek oyunları derleyen Selim Sırrı Tarcan, oyunları İstanbul şehir toplumuna tanıtmaya çalıştı.
Yaşamı boyunca 58 kitap, 2 bin 500 makale ve bin 520 konferans veren Tarcan, Türkiye'de voleybol ve boks sporlarının kurucusu olarak biliniyor.
TÜRKİYE MİLLİ OLİMPİYAT KOMİTESİ BAŞKANLIĞI YAPTI
Selim Sırrı Tarcan, kurucusu olduğu Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinde (TMOK) 1923-1927 yıllarında başkanlık görevini yürüttü.
I. Dünya Savaşı sonrası 1919'da "savaşa neden oldukları" gerekçesiyle Osmanlı Devleti, Almanya, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan, IOC'den ihraç edildi. Bu devletler savaş sonrasının ilk olimpiyatı olan Antwerp 1920 Oyunları'na katılamadı.
1921'de Selim Sırrı Tarcan'ın Türkiye, Jul Murssa'nın Macaristan, Stanciov'un Bulgaristan IOC temsilciliği unvanları, Belçika, Çekoslovakya ve Lüksemburg delegelerinin karşı çıkmalarına rağmen Baron Pierre de Coubertin'in ısrarı üzerine geri verildi.
Bunun üzerine çalışmalara başlayan Tarcan, Kurtuluş Savaşı nedeniyle bir yıl sonra hazırlıklarını tamamladı. 25 Haziran 1922'de Milli Olimpiyat Cemiyeti yerine Kaim Cihan Müsabakalarına İştirak Cemiyeti adıyla kurulan II. Osmanlı Olimpiyat Cemiyet'’nin başkanlığına Hasip Bayındırlıoğlu getirildi.
31 Temmuz 1922'de ise İstanbul'da Ali Sami Yen başkanlığında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (TİCİ) kuruldu. TİCİ'de Burhan Felek ikinci başkan, Selim Sırrı Tarcan başdanışman olarak görev aldı. Bu gelişmeden sonra Selim Sırrı Tarcan, kurulalı ancak iki ay olan Kaim Cihan Müsabakalarına İştirak Cemiyetini feshetti. 28 Ağustos 1922’de geçici olarak oluşturulan III. Osmanlı Olimpiyat Cemiyetinde başkanlığı yine Hasip Bayındırlıoğlu üstlenirken, Selim Sırrı Tarcan genel sekreter oldu ve IOC tüzüğüne uygun cemiyet tüzüğünün hazırlanmasına başlandı.
Bu gelişme sonrasında Olimpiyat Komitesi'nin yeniden oluşturulması için TİCİ yöneticileriyle birlikte çalışan Selim Sırrı Bey, 29 Ekim 1923 Çarşamba günü Cumhuriyet'in ilan edilmesinin hemen ardından yeni komiteyi belirledi. 2 Kasım 1923 Pazar günü Türkiye Milli Olimpiyat Cemiyeti olarak ilk toplantısını gerçekleştirdi. Böylece, zaman içinde birkaç kez değişime uğrayan Osmanlı Milli Olimpiyat Komitesinin nihai adı 1923 yılında günümüze de ulaştığı şekilde Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) olarak resmiyet kazandı.
Tarcan, İzmir’de verdiği bir konferansta, yöneticileri sporculardaki amatörlük ruhunu öldürmek, sporcuları da kendilerini profesyonelliğe kaptırmakla eleştirince büyük tepki gördü. Açıklamalarının TİCİ tarafından kınanınca Selim Sırrı Tarcan, kurucusu olduğu TMOK'un toplantılarına katılmamaya başladı ve tüzük gereği 1927 yılı başından itibaren izinli sayıldı. Daha sonra Tarcan'ın yerine Ali Sami Yen başkanlığına seçildi.
Bir dönem bürokratlık yapan Selim Sırrı Tarcan, daha sonra siyasete atıldı ve milletvekili seçildi. Tarcan, 2 Mart 1957'de İstanbul'da vefat etti.
Yılmaz Duru kimdir?
(8 Ağustos 1929, Adana - 2 Mart 2010, İstanbul), Türk oyuncu, yapımcı, yönetmen, senarist ve dansçı.
Sanat hayatına başlangıcı, 1944 yılında "Ses" operetiyle sahneye çıkmasıyla gerçekleşen Duru, bir dönem profesyonel dansçılık yapmasının ardından, 1954 yılında oyunculuğa başladı. Nilüfer Aydan'la bir evlilik yaşadı. Amerika'ya giderek dans öğretmenliği yaptı. Orada sinema ve televizyon üzerine eğitim alıp, Türkiye'ye döndükten sonra Tura Film adlı bir şirket kurarak yönetmenlik ve yapımcılığa başladı. Sovyet film yapımcılarıyla ortak çalışmalarda bulundu. Senaryolar yazdı. Sanat hayatında üç filmin de müziklerini yapmıştır. İstanbul'da 2 Mart 2010 tarihinde vefat eden oyuncu Feriköy mezarlığına defnedilmiştir.
Ödülleri
1967 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 1. Dram Filmi Ödülü, Zalimler
1967 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen Ödülü, Zalimler
1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 1. Film Ödülü, İnce Cumali
1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen Ödülü, İnce Cumali
1969 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Film Ödülü, Bin Yıllık Yol
1970 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 3. Film Ödülü, Büyük Öç
4. Adana Altın Koza Film Şenliği - 1972, En İyi Yönetmen, Kara Doğan
34. Antalya Film Şenliği - 1997, Yaşam Boyu Onur Ödülü
Filmografisi (oyuncu)[değiştir | kaynağı değiştir]
Çete - 1950
İki Ateş Arasında - 1954
Oyuncu Kız - 1955
Şeyh Ahmet'in Gözdesi - 1955
Çılgın Bakire - 1955
Kanlı Pınar - 1955
Fakir Kızın Kısmeti - 1956
Beni Şafakta Vurdular - 1957
Mahşere Kadar - 1957
Bir Dilim Ekmek - 1958
Tayfun - 1960
Ayrı Dünya - 1961
Kara Dut - 1961
Arzu - 1961
Sepetçioğlu - 1961
Hancı - 1961
Kırmızı Karanfiller - 1962
Aşk Güzeldir - 1962
Ağlama Sevgilim - 1962
Bir Aşk Günahı - 1962
Dilberler Yuvası - 1962
Süleyman Çelebi - 1962
Şeytan Bunun Neresinde - 1962
Ölmek İstiyorum - 1962
Kanun Der Ki - 1962
Kelle Koltukta - 1962
Gecelerin Hakimi - 1963
Sevenler Ölmez - 1963
Nişan Yüzüğü - 1963
Çapraz Delikanlı - 1963
Kavgasız Yaşayalım - 1963
Beyoğlu Piliçleri - 1963
Yolcu - 1963
Bekarlık Sultanlıktır - 1963
Erkekler Ağlamaz - 1964
Kurşunum İmzamdır - 1964
Var mı Bana Yan Bakan - 1964
Ekmek Kavgası - 1965
Düşman Kardeşler - 1965
Ferhat ile Şirin - 1966
Dört Kurşun - 1966
Zalimler - 1966
Meydan Köpeği - 1966
Zorlu Düşman - 1966
Ana - 1967
Allaha Adanan Toprak - 1967
Azap Yolu - 1967
Mekansız Kurtlar - 1968
Bin Yıllık Yol - 1968
Cesur Yabancı - 1968
Büyük Öç - 1969
Öksüz Gülnaz - 1970
Erkek Gibi Ölenler - 1970
Susuz Yaz - 1973
Kaderim - 1973
Meyro - 1973
Silahın Elinde Kardeş - 1974
Dövüşe Dövüşe Öldüler - 1974
İnce Memed Vuruldu - 1975
Silah Kardeş Elinde - 1976
Kurban Olayım - 1976
Kükreyen Aslan - 1977
Bir Aşk Masalı - 1978
Acı Ekmek - 1984
Gün Uzar Yüzyıl Olur - 1988
Adam olmayan (Nakes) - 1991
Vahşetin Davulları - 1991
O dünyadan selam (Ölüler)-1992
Acı Zafer - 1994
Dünya Kadınla Güzel - 1996
Filmografisi (yönetmen)
Erkekler Ağlamaz - 1964
Ekmek Kavgası - 1965
Meydan Köpeği -1966
Zalimler - 1966
Dört Kurşun - 1966
Azap Yolu - 1967
Büyük Cellatlar - 1967
İnce Cumali - 1967
Mekansız Kurtlar - 1968
Bin Yıllık Yol - 1968
Büyük Öç - 1969
Erkek Gibi Ölenler - 1970
Kanun Kaçakları - 1970
Adaletin Bu mu Dünya - 1971
Elvan - 1971
Acı Pirinç - 1972
Beyaz Kurt - 1972
İblis - 1972
Kara Doğan - 1972
Namus Borcu - 1973
Susuz Yaz - 1973
Meyro - 1973
Gün Akşam Oldu - 1974
Silahın Elinde Kardeş - 1974
İnce Memed Vuruldu - 1975
Silah Kardeş Elinde - 1976
Günahkar - 1976
Kader Torbası - 1976
Kurban Olayım - 1976
Kükreyen Aslan - 1977
Acı Ekmek - 1984
Süreyya - 1986
Kuşatma - 1986
Acı Zafer - 1994
Dünya Kadınla Güzel - 1996
Filmografisi (yapımcı)
Erkekler Ağlamaz - 1964
Ekmek Kavgası - 1965
Meydan Köpeği - 1966
Azap Yolu - 1967
Mekansız Kurtlar - 1968
Cesur Yabancı - 1968
Erkek Gibi Ölenler - 1970
Silahın Elinde Kardeş - 1974
İnce Memed Vuruldu - 1975
Günahkar - 1976
Kurban Olayım - 1976
Kükreyen Aslan - 1977
Gün Uzar Yüzyıl Olur - 1988
Acı Zafer - 1994
Dünya Kadınla Güzel - 1996
Filmografisi (senarist)
Erkekler Ağlamaz - 1964
Zalimler - 1966
Azap Yolu - 1967
Mekansız Kurtlar - 1968
Erkek Gibi Ölenler - 1970
Kanun Kaçakları - 1970
Beyaz Kurt - 1972
Bir Aşk Masalı - 1978
Acı Ekmek - 1984
Acı Zafer - 1994
Dünya Kadınla Güzel - 1996
Ömer İnönü kimdir?
2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün oğlu. 1924 yılında dünyaya geldi. Ankara Gazi Lisesi'ni bitirdikten sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Makina Yüksek Mühendisliği'nden mezun oldu. 1952 yılında Engin İnönü ile evlendi. İnönü çiftinin Hayri ve Eren isminde iki çocukları bulunuyor. Ticaretle uğraşan Ömer İnönü, kamuoyu tarafından çok az tanınıyordu. Ömer İnönü, 3 Mayıs 1972'de Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının serbest bırakılması için gerçekleştirilen Türkiye'nin ilk uçak kaçırma eyleminde yolculardan biriydi. Ömer İnönü ayrıca Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nın da kurucularındandı. 2 Mart 2004'te vefat etti.
Suat Yalaz kimdir?
Türk çizgi romancı, Film yönetmeni, senarist ve yapımcı Suat Yalaz, 1 Ocak 1932 tarihinde Kırşehir'de dünyaya geldi. Yazıp çizdiği çizgi roman Karaoğlan ile tanınmıştır. Karaoğlan'ı yapımcı, senaryo yazarı ve yönetmen olarak yedi kez de sinemaya aktardı.
1932 yılında Kırşehir ilinin bir ilçesi olan Çiçekdağı'da doğdu. Memur çocuğu olduğu için, gençliğinin ilk yılları Denizli, Adana, Kayseri illerinde geçti. Yüksek tahsilini İstanbul'da Güzel Sanatlar Akademisi'nde tamamladı. Öğrencilik yıllarında günlük gazete ve haftalık mizah dergilerinde yeni akım karikatüristlerinden biri olarak dikkat çekti. 1960'ta Akşam Gazetesi'nde yazıp çizmeye başladığı Karaoğlan'ın büyük ilgiyle karşılanması ona hem basında yayıncılık hem de en büyük tutkusu olan sinema alanında yapımcılık ve yönetmenlik kapısını açtı.
Kendi firması adına sekiz film yaptıktan ve Yeşilçam'da 10 yıldan fazla süren bir tarihi macera filmleri çığırı açtıktan sonra 1971 yılında gittiği Fransa'da Karaoğlan'ı 7 yıl süreyle yayınlattı. Fransa'da Fransızca olarak "Kebir" adıyla, bir ara da "Changor" adıyla çıkan Karaoğlan daha çok Fransa ile kültürel bağları bulunan Cezayir, Fas ve Tunus gibi Kuzey Afrika ülkelerinde rağbet gördü. Bu arada Suat Yalaz farkına varmadan Paris'e yerleşmiş oldu. Türkiye ile bağlantısını hiç kesmeyen sanatçı, hem Avrupa'nin en ünlü yayınevleriyle hem de Türkiye'nin en büyük gazeteleriyle çalışmalarını sürdürdü.
2000'li yıllarda sanatçının başyapıtı Karaoğlan'ın Lâl Kitap tarafından 57 kitaplık bir serisi yayımlandı. 2 Mart 2020 tarihinde vefat etti.
PTT Genel Müdürlüğü 2006 yılında Karaoğlan adına 4 dizilik pul koleksiyonu çıkardı. Böylelikle Suat Yalaz Cumhuriyet tarihimizde büyük sanatçı Cemal Nadir Güler'in Amcabey'i, Turhan Selçuk'un Abdülcanbaz'ından sonra yarattığı çizgi kahramanı pul üstüne taşınarak devlet tarafından onurlandırılan üçüncü çizgi roman sanatçısı unvanını aldı.
Abdullah Turhan kimdir?
Turhan, 1 Ekim 1933'te Akçaabat, Trabzon'da doğdu. Kariyerine 1954'te Yeni Sabah Gazetesi'nde çizer olarak başladı. Daha sonra 1957'de "Şen Çocuk" ve "Pazar" dergilerinde kariyerini devam ettirdi. Turhan'ın asıl tanınması ise 1971'den itibaren Günaydın gazetesinde çizmeye başladığı Osmanlı dönemi kahramanı Fatih'in Fedaisi Kara Murat ile olmuştur. Eser beğenilince Turhan'ın çizimiyle 1974'ten itibaren "Kara Murat" adıyla bağımsız dergi olarak 946 sayı baskısı yayınlanmıştır. Ayrıca Turhan yine eski Türk kahramanlık destanlarını anlatan "Kara Batur", "Alptekin" ve "Tolgay" gibi bağımsız çizgi romanlara da imza atmıştır.
Evli iki çocuk ve iki torun sahibi olan Türk çizgi roman sanatı'nın ustalarından Abdullah Turhan, yaşamını sürdürdüğü Muğla'nın Datça ilçesinde 2 Mart 2020'de 86 yaşında öldü. Cenazesi 3 Mart 2020'de Datça'da Damarağası Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Comments