Bugün 12 Kasım. Gazeteci-yazar Sadri Ertem'in aramızdan ayrılışının 80. yıldönümü. Kanun sanatçısı Vecihe Daryal'ın da 53. ölüm yıldönümü 12 Kasım. Kültür adamı, halkbilimi uzmanı İsmet Zeki Eyüboğlu'nun da 20. ölüm yıldönümü bugün. Güzin Tural 17, Serol Teber 19 yıl önce ayrıldı aramızdan.
BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla, sevgiyle anıyoruz.
İsmet Zeki Eyüboğlu kimdir?
( 1925 Maçka – 2003 İstanbul )
Yazar, araştırmacı, çevirmen
“Uyanmak, yataktan kalkmak, yüzünü yıkadıktan sonra kahvaltıya oturmak değildir; düşünsel alanda üreticiliğe soyunmaktır. Uyanmak, geleceğe uzanmaktır, yarının karanlığını yırtacak ışıldağı yaratmaktır.”
Türk düşünce dünyasının önemli ismi İsmet Zeki Eyüboğlu, 1925 yılında Trabzon’un Maçka ilçesinde doğdu. 1948 yılında Vefa Lisesi’ni, 1953 yılında da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü’nü bitirdi. Aynı üniversitede “Lucretius’ta Bilgi Kavramı” başlıklı teziyle yüksek lisans yaptı.
İyi bir araştırmacı, iyi bir çevirmen olarak bilinen ve ele aldığı konulara yaklaşımındaki özgünlüğüyle dikkat çeken İsmet Zeki Eyüboğlu; Divan edebiyatı, Türk dili, Tasavvuf edebiyatı ve tarihi, Alevi-Bektaşi kültürü, Anadolu uygarlıkları, felsefe, mitoloji, arkeoloji, Karadeniz folkloru gibi pek çok alanda eserler vermiştir. Başta Latince, Almanca ve İngilizce olmak üzere pek çok dil bilen Eyüboğlu, çevirileriyle de Türkçeye pek çok yapıt kazandırmıştır.
1995 yılında Hacı Bektaş Barış Ödülü, 1996’da Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü’ne değer görülen İsmet Zeki Eyüboğlu’nu kaybımızın ardından bazı edebiyatçılarımızın duygu ve düşünceleri:
Tek başına bir okul gibiydi. Çalışkan, bilgili, yetenekli, çözümleyici bir aydındı. Kökenbilim açısından yapılmış çok büyük Türkçe Sözlüğü vardır ki; şu anda tek başvuru sözlüğüdür. ( Sami Karaören )
Edebiyatımızın, dilimizin, gelenek ve göreneklerimizin yetkin bir araştırmacısıydı. Bundan sonra bu işi yetkinlikle yapabilecek başka biri olur mu bilemiyorum.. ( Adnan Özyalçıner )
Türk yazınının, Türk düşünce hayatının gerçek bir ağır işçisiydi. Batı düşüncesinin Türkiye’ye aktarılması için elinden gelen her şeyi yapmış, bu yolda çile çekmiş bir insandır. Türkçenin bilinmesi, geliştirilmesi yolunda da yoğun çaba harcamış bir insandır. ( Ahmet Oktay )
Sessiz kahramanlarımızdan biriydi. Kendisini hiç göstermez, sürekli çalışırdı. Eserleriyle hepimize değerli kaynaklar bıraktı. ( Ahmet Öztürk )
Bilgili, aydın, çalışkan bir kültür adamıydı. kültürümüzü layıkıyla bilen önemli bir insandı. ( Cenap Karakaya )
Bu dünyanın sağını da solunu da bilen, kültürlerin doğusunu da batısını da bilen. Böyle kültür insanları çok az. ( Hulki Aktunç )
Anadolu, yaşayan bilgelerinden birini kaybetti. ( Muzaffer Erdoğdu )
İsmet Zeki Eyüboğlu’nun Başlıca yapıtları:
İnsanın Boyutları, Divan Şiirinde Sapık Sevgi, Uygarlığın Işıldakları, Baki, Karadeniz Aşk Türküleri, Şeyh Bedrettin ve Varidat, Kendi Sözleriyle Atatürk İlkeleri, Bütün Yönleriyle Bektaşilik, Anadolu Uygarlığı, Geçmişin Yaşama Gücü, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Yedi Askı (İslamiyet Öncesi Arap Şiirinden Seçmeler, Mevlana Celalettin , Hacı Bektaş Veli , Uygarlığın Çıkmazları, Pir Sultan Abdal , Yunus Emre , Sömürülen Alevilik , Abdal Musa, Hatayi (Şah İsmail,), Felsefe Açısından 12 Eylül – Boşluğun Egemenliği, Kaygusuz Abdal, Gelin Canlar Söyleşelim, Tanrı Yaratan Toprak: Anadolu, Dilin Kemiği, Dilin Kapısı, Toplum Sarsıntıları, Anadolu Gerçeği, Felsefe Yazıları , Anılar, Uyanış, İrticanın Ayak Sesleri, Nietzsche: Eylem Ödevi, Atatürk Anadoludur, Yoksul Özdeyişler
Başlıca Çevirileri:
Aenas (Vergillius), Tragedyanın Doğuşu (Nietzsche), Sevişme Yolu (Ovidius), Tarih Üstüne (Nietzsche), Gezgin ile Gölgesi (Nietzsche), Düşünceler (Pascale,), Zerdüşt’ün Şiirleri, Pratik Usun Eleştirisi (Kant), Dörtlükler (Mevlana), Dönüşümler (Ovidius), Nutuk (M.K.Atatürk-Günümüz Türkçesiyle)
Sadri Ertem kimdir?
Sadri Ertem (d. 1898, İstanbul - ö. 12 Kasım 1943, Ankara)
Babasının subay oluşu nedeniyle çocukluğunu Anadolu ve Rumeli'nin çeşitli kentlerinde geçiren Sadri Ertem, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi. Kurtuluş savaşı yıllarında Anadolu'da 'Hakimiyet-i Milliye' ve 'Yeni Gün' gazetelerinde yazıişleri müdürlüğü, 'Son Telgraf' gazetesinde ise başyazarlık yaptı.
İstanbul'da çeşitli okullarda felsefe hocalığı yaptı. 1927 yılından ölünceye kadar pekçok dergi ve gazetede hikayeleri, incelemeleri yayınlandı. Matbuat Umum Müdürlüğünde Memleket İşleri Müşaviri olarak çalışırken 1939 yılında Kütahya milletvekili seçilerek parlamentoya girdi.
İlk yazıları henüz yaşındayken dönemin önde gelen gazetelerinden "Tercüman-ı Hakikat"te yayınlanan Ertem'in ilk hikayesi 1917'de Genç Yolcular'da çıktı. Konularını toplumsal sorunlardan alan; işçilerin yaşamlarını, sömürülmelerini, kapitalizmin rekabetçi döneminin üretim ilişkilerini, bunun sonucunda küçük üreticinin zor duruma düşmesini anlattığı "Bacayı İndir Bacayı Kaldır" adlı kitabı yazarın edebiyata bakışının da yansımasıdır aynı zamanda. Eleştirel gerçekçilik akımının önde gelen yazarları arasında yerini alan Sadri Ertem, yazılarında edebiyatın çeşitli sorunlarını maddeci felsefenin etkisinde ve eleştirel gerçekçi bir sanat anlayışı doğrultusunda kuramsallaştırmaya yöneldi. Ertem'in eserlerinden bazıları Rusça, Fransızca, Almanca, İngilizce, Yunanca, Çince ve Arapça'ya çevrilmiştir.
12 Kasım 1943'te Ankara'da öldü.
Sadri Ertem'in Eserleri
Çıkrıklar Durunca (roman tefrikası ve kitabı, 1931),
Silindir Şapka Giyen Köylü (hikaye, 1933),
Bacayı İndir, Bacayı Kaldır (hikaye, 1933),
Bir Varmış Bir Yokmuş (roman, 1933),
Korku (hikaye, 1934),
Düşkünler (roman, 1935),
Bay Virgül (hikaye, 1935),
Bir Şehrin Ruhu (hikaye, 1938),
Yol Arkadaşları (gezi türü romanı, 1945).
Diğer Eserleri
(Gezi Notları-Fıkra-Deneme)
Türk İnkılabının Karakterleri,
Modern Avrupa İktisat Tarihi,
Hibe,
Politika Felsefesi,
Fikir ve Sanat,
Avrupa'nın İskeleti,
Propaganda I-II,
Bir Vagon Penceresinden,
Ankara-Bükreş
Vecihe DARYAL kimdir?
Vecihe Daryal, 9 Nisan 1914 tarihinde İstanbul’un Beylerbeyi semtinde doğdu. İlkokul çağına kadar kültürlü ve mûsikîye düşkün aile ortamında yetişen sanatkâr, 7 yaşında iken aile dostları olan ve evlerine sık sık gelen ,bestekâr Şevki Bey’in yeğeni Nazire Hanım’dan Kanun dersleri almağa başladı. Vecihe Daryal, 10 yaşında iken Darülelhan’a kaydoldu. O sıralarda müdür olan Ziya Paşa onunla bizzat ilgilenmiştir. Öğrenimini Musa Süreyya Bey, Yusuf Ziya Bey, Selâhaddin Candan zamanında da sürdürmüştür.
Rauf Yekta Bey’den Türk Mûsikîsi nazariyatı ve Mûsikî tarihi, Ahmed Irsoy’dan usûl, İsmail Hakkı Bey’den nota ve fasıl mûsikîsi, Sedat Öztoprak ile Reşad Erer’den saz eserleri öğrenmiş, Ali Ekrem Bey’den de edebiyat bilgisini ilerletmiştir.
Darülelhan kapatılarak konservatuar adı altında yeniden açıldıktan ve Türk Mûsikîsi öğretimine son verildikten sonra 29 Aralık 1926 tarihinde diploma alarak “Kız Muallim Mektebi”ni bitirdi. Daha sonra aynı yerde 3 yıl boyunca Madam Heze ile Edgar Manas’tan piano dersi almış, Muhiddin Sadak’tan solfej, Ekrem Besim Tektaş’tan Batı Mûsikîsi tarihi, Cemal Reşid Rey’den armoni öğrenmiştir. İlk İstanbul Radyosu Eyüb’den 1928 yılında Beyoğlu’ndaki Büyük Postane’ye taşındıktan sonra “Dâimi Sanatkâr” olarak kadroya alınmıştır. Birçok tanınmış sanatkâr gibi 1938 yılında Ankara Radyosu’na girmiş, bu tarihten 1953 yılına kadar icrakâr, öğretmen, repertuar kurulu üyesi olarak çalışmıştır. 1953’de İstanbul’a yerleşen Vecihe Daryal İstanbul Radyosu’nda, Belediye Konservatuarı İcrâ Heyeti’nde görev almış, 1966’da tekrar Ankara Radyosu’na geri dönmüştür. Böylece aralıksız 44 yıl icrakârlık ve öğretmenlik yapmış, resmî konserlere katılmış, sınav jürilerinde bulunmuş, 1956’da Irak’a , 1959’da Kıbrıs’a gitmiştir.
12 Kasım 1970 Perşembe günü görevi başında hastalanarak hastahâneye kaldırılan Vecihe Daryal aynı gece vefat etmiştir. Kabri İstanbul Merkezefendi Mezarlığındadır.
Vecihe Daryal'ın mezar taşı Fotoğraf: Bülent DİZDAR (10.06.2016)
Vecihe Daryal'ın kabri Fotoğraf: Bülent DİZDAR (10.06.2016)
Vecihe Daryal, Türk Mûsikîsi içinde yetişmiş olan en önemli kanunîlerdendir. Bu sazı olağanüstü bir müzikalite ve kendine özgü estetik ölçüler içinde çalardı. Kusursuz bir refakat duygusuna sahipti. Yeni yetişen saz sanatkârlarına her zaman, “Sadece ses sanatkârlarına değil, saz arkadaşlarınıza da refakat edeceksiniz” diye öğüt vermiştir. İcrakârlığındaki ustalığı gibi son derece güçlü bir ritm duygusu vardı. Vecihe Daryal’a göre “Kanun’u orta derecede çalmak diye bir şey yok,onu ya mükemmel çalmak ya da hiç çalmamak” vardı. Çok okuyan, çok çalışan, yüksek edebiyat bilgisi olan, öğrendiğini unutmayan, en ufak bir belgeyi saklayan bir yaradılışta olan Vecihe Daryal, 50 yıllık sanat hayatında titiz bir koleksiyoncu olarak eser ve belge toplamış, pek çok ve nadide saz ve söz eserini koleksiyonuna katmış, eserlerin en doğrusunu notaya almıştır. Bu koleksiyon TRT Kurumu tarafından satın alınmıştır. Bestekârlıkla yakından uğraşmayan sanatkârın Nişaburek makamından bir şarkısı ile bir saz eseri bilinmektedir.
Güzin Tural kimdir?
Türk dili araştırmacısı (D. 25 Şubat 1957, Adana – Ö. 12 Kasım 2006, Ankara). Ailesi Adana ili Karataş ilçesine bağlı Yemişli köyünden olan Güzin (Çöktü) Tural, ilk ve ortaöğrenimini Adana'da tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü 1979 yılında bitirdi. Çeşitli liselerde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliği yaptı.
Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Bilim dalında 1985 yılında yüksek lisansını, 1993 yılında da doktorasını tamamladı. 1986 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesine araştırma görevlisi olarak atandı. Doktorasını tamamlamasından sonra 1993 yılında Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde yardımcı doçent.olarak çalışmaya başladı. Bu görevi devam eden Güzin Tural 18.11.1997 tarihinde Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Şeref Üyeliğine seçildi.Türk Dili dergisinin Yayın Danışma Kurulunda da görev yapıyordu. Gazi Üniversitesinde hazırladığı “Ali Şir Nevâî - Mahbûbü’l-Kulüb” başlıklı yüksek lisans tezi, Ankara, (1986) ve “Ali Şir Nevâî - Seba’a-i Seyyâre” başlıklı doktora tezi (1993) vardır.
KAYNAK: İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009).
Serol Teber kimdir?
(d. 5 Ağustos 1938 - ö. 12 Kasım 2004) Türk psikiyatr ve radyo programcısıdır.
Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdi. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde okuduktan sonra Nöro-Psikiyatri Kliniği'nde uzmanlık eğitimi aldı. Almanya'daki çeşitli kliniklerde psikiyatr olarak görev yaptı. Son olarak Düsseldorf Üniversitesi'ne bağlı bir öğretim kliniği olan Landensklinik Viersen'de çalıştı.
Çeşitli dergilerde yazıları yayımlanan Serol Teber, bir dönem Açık Radyo'da "Didik Didik Freud" adlı bir program hazırladı.
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Davranışlarımızın Kökeni, 1975
İşçi Göçü ve Davranış Bozuklukları, 1980
Doğanın İnsanlaşması, 1980
Nükleer Savaş ve Sonrası, 1985
Yeni Osmanlılar ve Paris Komünü, 1985
İlk Toplumların Değişimi, 1985
Picasso, 1990
Politik Psikoloji Notları, 1990
İşkence Sonrası Yaşam ve Toplama Kampı Sendromu, 1993
Göçmenlik Yaşantısı ve Kişilik Değişimi, 1993
Melankoli, 1997
Aşiyan'daki Kahin: Tevfik Fikret'in Melankolik Dünyası, 2003
Bilimsel Bir Peri Masalı: Freud'un Aile ve Tarihsel Romanı, 2003
Tutunamayanlar'ın Politik Psikolojisi, 2014
Didik Didik Freud , 2021 (Açık Radyo'da Şenol Ayla ile yapmış olduğu radyo programları daha sonra kitap haline getirilmiştir).
Comments