Bugün 21 Nisan. Şevket Rado, Ahmet Arif ve Murathan Mungan'ın doğum günü.
BRT Yayın Grubu olarak aramızda olmayan değerlerimizi saygıyla anarken, sevgili Mungan'a uzun ömürler dileriz.
Doğum günü: Şevket Rado Kimdir?
Şevket Rado (d. 21 Nisan 1913 Makedonya - ö. 9 Nisan 1988 İstanbul) Gazeteci, yazar.
Balkan Harbinin patlaması üzerine 1913 de ailesi ve Anavatana dönen vatandaşlarla beraber İstanbul'a geldi. Vefa Lisesini ve sonra da Hukuk Fakültesini bitirdi. Üniversite talebesi iken Son Posta Gazetesine girerek gazeteciliğe başladı 1932. Sonra Akşam Gazetesine geçti ve orada 25 yıl muhabirlik, fıkra yazarlığı, yayın müdürlüğü yaptı.
Şevket Rado gazetecilikten başka Zoğrafyon Lisesinde Sosyoloji, St.Joseph Lisesinde Edebiyat öğretmenliği, İ.Ü.Gazetecilik Enstitüsünde de "Yazı nevileri" hocalığı ve 5 yıl süre ile İstanbul Radyosunda her hafta aile sohbetleri yapmıştır.
1956 yılında Hayat Dergisini çıkardı. Hayat ilk sayısında 193.000 adet satarak Türkiye'de rekor kırdı. Hayat Dergisinin tirajı 1958 - 1968 yılları arasında 200.000 ler civarında idi, ki bugün bu tiraja hiç bir dergi yaklaşamamaktadır. Şevket Rado Hayat Dergisinde kapanana kadar devamlı olarak her hafta sohbet köşesinde yazılarını yazmıştır.
Hayat'tan başka sinema - tiyatro dergisi Ses, Resimli Roman, Hayat Spor, Ayna ve Hayat Tarih dergileri Şevket Rado'nun çıkardığı ve yönettiği dergilerdir. Hayat Dergisi ve diğer yayınlar 1978 yılında başlayan bir grev neticesinde kapanmışlardır.
1961 yılında fasiküller halinde yayınlamaya başladığı Hayat Ansiklopedisi büyük bir olay olmuş ve 150.000 adetten fazla satmıştır. Hayat Ansiklopedisinden başka çeşitli eğitici yayınlar, ansiklopedi ve sözlükler, çocuk kitapları, romanlar gibi yüzlerce kitap yayınlamıştır.
Gençliğinde Şevket Hıfzı adı ile şiir de yazmış olan Şevket Rado'nun kendi yazdığı eserleri vardır. Son olarak Türk Dil Kurumu üyeliği yapmakta idi.
Türkiye'nin ilk kadın Hukuk Profesörü Prof. Dr. Türkan Rado ile 1943 yılında evlenmiş olan Şevket Rado'nun Mehmet adında bir oğlu vardır.
Şevket Rado Eserleri
Eşref Saat,
Hayat Böyledir,
Tatlı Dil,
Aile Sohbetleri,
Saadet Yolu,
Ümit Dünyası (Sohbet Kitapları)
50. yılında Sovyet Rusya, Amerikan Rüyası (Seyahat),
Türk Matbaacılık Tarihi (İbrahim Müteferrika Matbaasında basılmış eserleri ve sonrasını anlatır),
Türk Hattatları (Türk Hat Sanatı ile ilgili ilk ansiklopedi tarzında bir eserdir)
Ahmet Mithat Efendi
Amerikan Masalı
Hayat Ansiklopedisi
Hayat Türkiye Ansiklopedisi
Karacaoğlan, Türk Şiirinden Seçmeler
Kerem ile Aslı, Türk Halk Hikayeleri
Milliyetçi Çin Ne Alemde?
Onsekizinci Yüzyılın Başında Osmanlı Kıyafetleri
Paris'te Bir Osmanlı Sefiri
Sözün Gelişi
Şiirler (Bir Başlangıcın Hikayesi)
Toplum İçinde Yalnız Kalmak
Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Çanakkale'yi Anlatıyor
Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin Fransa Seyahatnamesi
Yunus Emre (1238? - 1320?)
Türk Tarih Dil Kurumu
Hayat Spor
Doğum günü: Ahmet Arif kimdir?
Ahmed Arif (d. 21 Nisan 1927, Diyarbakır - ö. 2 Haziran 1991, Ankara) Kürt kökenli şair ve gazeteci. Ahmed Arif, 21 Nisan 1927'de Diyarbakır'ın Hançepek semtindeki Yağcı Sokak 7 No'lu evde dünyaya gelir. Diyarbakır Lisesi'nden mezun olunca Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü'ne girer. 1940-1955 yılları arasında değişik dergilerde yayınladığı şiirlerinde kullandığı kendine has lirizmi ve hayal gücüyle Türk edebiyatındaki yerini almıştır. Türkçeyi en iyi kullanan şairlerdendir.Şiirlerinde hep ezilen insandan yana olmuştur ve ezilenlerin kardeşliğine vurgu yapmıştır. Şiirlerinin toplandığı tek kitabı Hasretinden Prangalar Eskittim 1968'de yayınlanmıştır. Türkiye'de en çok basılan kitaplar listesindedir. Ahmed Arif şiiri hala gençliğe damgasını vurmaktadır. Ahmet Kaya, Cem Karaca gibi sanatçılarca birçok şiiri bestelenmiştir. Ankara'da yalnız yaşadığı evinde 2 Haziran 1991 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirmiştir.
Doğum günü: Murathan Mungan kimdir?
Şair ve yazar. 21 Nisan 1955, Üsküdar / İstanbul doğumlu. Mardin Lisesini bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümünden “Türkiye Sinemasının İdeolojik ve Ekonomik Yapısı ve Yılmaz Güney Sineması” lisans teziyle mezun oldu. Üniversite öğrenimi sırasında her biri kitap oylumunda olan Sofokles Tragedyalarına Bir Giriş Denemesi, Hegel’in Sanat Felsefesi, Tiyatro Etkinliklerinin Basındaki Yansımaları başlıklı “dönem bitirme” çalışmaları yaptı. Aynı bölümde “Aynı Malzemenin Üç Ayrı Türde Yazılması ve Yazarlık Tekniklerinin İncelenmesi” yüksek lisansını tamamladı. “Dil ve Yapı Özellikleri Açısından İki Kişilik Oyunlar ve Diyalogun Evrimi” adlı doktora tezi, 12 Eylül (1980) sırasında doktorayı bırakmasıyla birlikte yarım kaldı. 1972’de Mardin’den ayrıldıktan sonra 1985’e kadar Ankara’da yaşadı. Daha sonra İstanbul’a yerleşti. 1991’de bir yıl kadar Almanya’da, Ludwigshafen’da bulundu. Gazete ve dergilerde ilk yazıları 1975’te yayımlanmaya başladı. Ankara Devlet Tiyatrolarında altı yıl dramaturg olarak çalıştı. Sonra İstanbul Şehir Tiyatrolarında yine dramaturg olarak üç yıl görev yaptı. Şehir Tiyatrolarında çalışırken, “Gençlik Günleri” adını verdiği, daha sonra her yıl geleneksel olarak düzenlenen bir şenlik düzenledi. İlk kitabı, aynı zamanda yazdığı ilk oyun olan Mahmud ile Yezida 1980’de yayımlandı. Pek çok oyunu yurtdışında sahnelendi. 1984’te Dağınık Yatak adlı senaryosu Atıf Yılmaz tarafından filme alındı. 1987’de günlük olarak yayınlanan Söz gazetesinde, kültür-sanat sayfası editörlüğü yaptı. 1988’den itibaren serbest yazar olarak çalıştı. 1991’de Remzi Kitabevine “Çilek” amblemli kırk kitaplık özel bir koleksiyon dizisi hazırlayarak bu diziyi yönetti. Mayıs 1996’dan başlayarak Öküz dergisinde parçalı bir yapı içinde çeşitli yazılarından oluşan sayfalar yaptı, Ocak 2002’den başlayarak da Milliyet gazetesinin kültür-sanat ekinde tam sayfa olarak gene kendi içinde parçalı bir yapı gösteren yazılarından oluşan tam sayfa yaptı. Şehir Tiyatrolarında Lulu Menasé’nin sahneye koyduğu Richard Soudé’nin “Binbir Gece Masalları”ndan yola çıkan oyunu “Binbir Gece Masalı”nın ham çevirisini masal diline aktardı ve bu oyunda yönetmen yardımcısı olarak çalıştı. Şiirleri, ilk kez Birikim dergisinde yayımlandı. Şiirleri ve yazıları, yayın yönetmenliğini üstlendiği Yeni İnsan, 7 Gün vd. dergilerde yayımlandı. Sahnelenen ilk oyunu, Orhan Veli’nin şiirlerinden kurgulayarak oyunlaştırdığı Bir Garip Orhan Veli’dir. İlk kez 1981’de sahnelenen bu oyun, kısa aralıklarla yirmi yıl boyunca sahnelendi ve 1993’te kitap olarak basıldı. Mahmud ile Yezida (1980) oyunu ile Türkiye İş Bankası 1979 Tiyatro Oyunu Yarışmasında ikincilik ödülünü kazandı. Osmanlıya Dair Hikâyât (1981) adlı şiir kitabıyla Akademi Kitabevi Şiir Ödülünü Turgay Fişekçi ve Ozan Telli ile paylaştı. Sahtiyan adlı şiiriyle Gösteri dergisi 1981 şiir ödülleri birinciliğini aldı. Taziye (1982) oyunu ile Sanat Kurumunca Mehmet Baydur ile birlikte 1984 yılının en iyi tiyatro yazarı seçildi. Hedda Gabler Diye Bir Kadın adlı hikâyesiyle de Nedim Gürsel ile 1987 Haldun Taner Öykü Ödülünü paylaştı. Kasım ile Nasır adlı öyküsü Ağustos 1994’de iki hafta süreyle İtalya’da Umbria’daki tiyatro merkezi La Mamma Umbria’da sahnelendi. 1999 yılında Ankara Devlet Tiyatroları tarafından sahnelenen Geyikler Lanetler, aynı yıl Berlin’de, uluslararası bir tiyatro şenliği olan “Theater der Welt”e çağrıldı ve Schaubühne’de gösterildi, 2003 yılında Yunanistan’da Selanik Devlet Tiyatrosunda sahnelendi. Şiirlerinden ve öykülerinden oluşturulan çeşitli gösteriler ve performanslar, çeşitli amatör, yarı amatör ve üniversite toplulukları tarafından sahnelenmeye devam etti. Mungan, tamamına yakını Yeni Türkü topluluğu tarafından seslendirilmiş olan şarkı sözleri yazdı. Yazdığı bütün şarkı sözlerinin, Türkiye’nin değerli ve önemli şarkıcıları, toplulukları tarafından yeniden seslendirilmesiyle oluşan Söz Vermiş Şarkılar adlı “cover” albümü, 2004’te yayınlandı. Almanya, Avusturya, Hollanda, İsviçre, Fransa ve Amerika ve Yunanistan’da çeşitli söyleşi ve okuma programlarına katıldı. Yazıları, şiirleri ile kimi oyun ve kitapları İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İsveççe, Norveççe, Yunanca, Fince, Kürtçe, Arapça ve Hollanda diline çevrilerek çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlandı. Yazarın Lal Masallar’daki “Muradhan ile Selvihan ya da Bir Billur Köşk Masalı” adlı öyküsü, Amerika’da Penguen Books’un “Dünya Hikâyeleri Antolojisi”ne alındı. Türk öykücülerinin öykülerini içeren ve Bosna-Hersek’te yayımlanan bir seçkide bu öykünün Boşnakça çevirisi yer aldı. “Mungan’da, şiirde olması gereken ‘çok katmanlılık’ ya da ‘derin anlamlılık’a örnek gösterilebilecek pek çok dize bulabiliriz. Ama onun şiirini baştan sona örgüleyen bir bütünlük de var elbette. Öyle doruk dizeler, bölümler düşürmüş ki, onların üzerinde durmadan, dönüp dönüp okumadan edemiyorsunuz. “Murathan Mungan’ın, düzyazılarında Doğu-Ortadoğu kültüründen yararlandığını, o kültürü değiştirip dönüştürerek çağımıza taşıdığını biliyoruz. Aynı birikimi şiirlerinde de tadınca, kararınca kullanıyor. Bize yabancı olmayan o sesi günümüze taşıması, onun ‘çok okunan’ yazarlar arasında yerini almasını sağlayan nedenlerden biridir. İnsanın binlerce yıldan beri koruduğu, insanı insan yapan özellikleri yeniden duyumsatıyor. Bunu okuyup araştıran, hatta o coğrafyanın kültürünü yaşayarak öğrenen ümmi birileri de yapabilir belki. Ama Mungan, edebiyat tadını vererek başarıyor taşıma işlevini. Edebiyatın asıl aracı dil olduğuna göre, demek ki Mungan dili çok yetkin, çok işlevsel, çok incelikli, duyarlıklı ve içkinleştirerek kullanıyor. O yüzden de, ‘dil bir duyarlılık işidir’ diyor. Onun ‘çok okunur’ olmasını, dili kullanma virtüözlüğü sağlıyor elbette, söylediklerini gerçekçi kılması da önemli…” (Hüseyin Atabaş) ESERLERİ: ŞİİR: Osmanlıya Dair Hikâyât (1981), Kum Saati (1984), Sahtiyan (1985), Yaz Sinemaları (1989), Eski 45’likler (1989), Mırıldandıklarım (1990), Yaz Geçer (1992), Oda Poster ve Şeylerin Kederi (1993), Omayra (1993), Metal (1994), Oyunlar İntiharlar Şarkılar (1997), Mürekkep Balığı (1997), Başkalarının Gecesi (1997), Doğduğum Yüzyıla Veda (1999), Erkekler İçin Divan (2001), 13+1 (seçme şiirleri), Li Rojhilatê Dilê Min (1996, Kalbimin Doğusunda, Kürtçe şiirlerden seçmeler), Timsah Sokak Şiirleri (2003), Eteğimdeki Taşlar (2004). OYUN: Mahmud ile Yezida (1980), Taziye (1982), Geyikler Lanetler (1992), Bir Garip Orhan Veli (1993). HİKÂYE: Son İstanbul (1985), Cenk Hikâyeleri (1986), Kırk Oda (1987), Lâl Masallar (1989), Kaf Dağının Önü (1994), Üç Aynalı Kırk Oda (1999), Çocuklar ve Büyükleri (2001), 7 Mühür (2002, seçme hikâyeleri), Yüksek Topuklar (2002), Yabancı Hayvanlar (2003). DENEME: Metinler Kitabı (1998), Paranın Cinleri (1997), Bir Kutu Daha (2004). ROMAN: Yüksek Topuklar (2002), Beşpeşe (2004, Bülent Erkmen, Celil Oker, Pınar Kür, Elif Şafak, Faruk Ulay’la), Çador (2004). DERLEME: Murathan ’95 (1995), Ressamın İkinci Sözleşmesi (1996), Meskalin (2000), Soğuk Büfe (2001), Yazıhane (2003), Erkeklerin Hikâyeleri (2004), Kadınlığın 21 Hikâyesi (2004). SENARYO: Dağınık Yatak (1997), Dört Kişilik Bahçe (1997), Başkasının Hayatı (1997). HAKKINDA: Sennur Sezer / Akademi Edebiyat Ödülleri: Sorular, Yanıtlar (Yazko Edebiyat, Ocak 1981), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (2. bas. 1982), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), TDE Ansiklopedisi (c. 6), Hüseyin Atabaş / “Erkekler İçin Divan” Bağlamında (Virgül, Ekim 2002), Elif Tunca / ‘Beşpeşe’ Ciddi Bir Oyun Yazdılar (Zaman, 12.7.2004).
Comments