Bugün 28 Eylül. Cihat Baban, Sevim Deran, Elia Kazan, Ejder Akışık, Tevfik Akdağ ve Turgut Özakman'ın ölüm yıldönümleri.
BRT Yayın Grubu olarak bu değerleri saygıyla, sevgiyle anıyoruz.
Cihat Baban kimdir?
1911’de İstanbul’da doğan Cihad Baban, Galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1934) mezunudur. Son Posta, Doğu (Erzurum), Yeni Sabah, Cumhuriyet, Tasvir-i Efkar, Tercüman, Ulus gazetelerinde muhabirlikten başyazarlığa kadar çeşitli görevlerde bulundu, kurucu ve ortak oldu. 1946, 1950 ve 1954 seçimlerinde DP milletvekili seçildi. Kurucu meclis üyesi, Milli Birlik iktidarının Basın Yayın ve Turizm Bakanı (1960-61) ve CHP milletvekili (1961-65) oldu. 1980 hükümetinde Kültür Bakanı olarak görev yaptı. Bazı roman ve biyografiler tercüme etti. 1984 yılında vefat eden Cihad Baban, Edirnekapı Şehitliği’ndeki aile kabristanına defnedildi. Yayımlanan kitapları: Hitler ve Nasyonel Sosyalizm (1933), Yüzyılın Büyük Kavgası Çin-Rus Anlaşmazlığı (1968), Adanauer (1968), Hoşi-Minh (1968), Politika Galerisi (1970).
Sevim Deran kimdir?
Doğum Tarihi: 05.10.1935
Doğum Yeri: Bursa
Ölüm Tarihi: 28.09.1987
Defnedildiği Yer: Çengelköy – İstanbul
TRT Radyoları’nın değerli ses sanatçısı Sevim Deran ( Sevim Erdi ) sanat yaşamını şu sözlerle anlatmış:
Bursa doğumluyum. Beş, altı yaşıma kadar Bursa’da kaldım. Sonra ailemle birlikte Ankara’ya geldik. İlk ve orta okulu Ankara’da okudum. Daha sonra musikiye olan istidadımı keşfeden ailem beni devrinin en önemli hocalarından olan Melahat Pars hanımefendiye götürdüler. İlk musiki derslerimi o’ndan aldım. Müteakiben 1953 yılında Ankara Radyosu’nun açmış olduğu stajyer sanatçı imtihanını kazandım ve orada çok değerli hocalarımızdan dersler alarak her üç senede bir imtihana tabii tutularak repetitör muavini kadrosuna kadar geldim.
Bu arada 1964 senesinde kanun sanatçısı olan eşim Erol Deran ile karşılaştık ve evlenmeye karar verdik. 1965’de İstanbul’dan gelen teklifleri değerlendirmek üzere İstanbul’a geldik. Hem İstanbul sahnelerinde hem de İstanbul Radyosu’nda görevime devam ettim. 1979 yılında kendi isteğimle emekli oldum.
1972 de oğlu Burak Deran doğdu.1987 de yakalandığı amansız hastalık nedeniyle vefat etti.
Elia Kazan kimdir?
Elia Kazan, 7 Eylül 1909 tarihinde Kayseri kökenli bir Rum ailenin çocuğu olarak İstanbul‘da doğmuştur. Rum asıllıdır. Asıl adı Elias Kazancıoğlu’dur. Babası George Kazancıoğlu’dur. Annesi Athena ŞiŞmanoğlu’nun köyü Kayseri’deki Germir köyüdür. Ailesi henüz O 4 yaşındayken 1913 yılında Amerikaya göç etti. Elia Kazan New York eyaletindeki New Rochelle’de büyüdü. New Rochelle Lisesinden mezun oldu. Massachusetts’te Williams College’de yükseköğrenimini tamamladı. Yale Üniversitesi‘nde tiyatro öğrenimi gördü.
1932 yılında New York kenti’ndeki “Group Theatre”da oyuncu olarak tiyatroya başladı. 1939 yılına kadar burada çalıştı. 1940 yılında tiyatro yönetmenliği yapmaya başladı. Tüm Amerika’da ünlü oldu ve Broadway‘in en iyi yönetmenleri arasına girdi. 1944 yılında sinema filmleri yönetmeye başlamıştır.
1947 yılında “Actors Studio” adında oyunculuk okulunu Cheryl Crawford ve Robert Lewis‘le birlikte kurdu. Marlon Brando ve James Dean gibi efsane oyuncular yetiştirdi. “İhtiras Tramvayı”, “Rıhtımlar Üzerinde”, “Cennet Yolu” gibi başyapıtlara imza attı. En gözde öğrencilerinden biri unutulmaz filmlerinde başroller verip bir ikon haline getireceği Marlon Brando‘ydu. ‘Rıhtımlar Üzerinde’ ve Tennessee Williams’ın oyunundan uyarladığı ‘Arzu Tramvayı’yla Brando’yu yaratırken, en iyi filmlerinden biri sayılan ‘Cennet Yolu’yla James Dean efsanesini ortaya çıkarttı. Kazan, tanınmamış oyuncularla çalışmayı severdi. Rod Steiger, Natalie Wood, Lee Remick, Warren Beaty gibi isimlerin onunla çalıştıktan sonra yıldız oldular.
1952 yılında Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi’nce (HUAC) sorgulandı. Sinema sanayiinden komünist eğilimli sekiz arkadaşını ele vererek onların kariyerlerinin sona ermesine yol açmıştı. Bunlardan birisi olan senarist Abraham Polonsky, Elia Kazan’ın 1999 yılında onur Oscar’ı alacağını duyunca “Umarım ödülünü alırken birisi onu vurur” demişti. 1999 yılında 71. Akademi Ödüllerinde Yaşam boyu Onur Ödülü’nü, HUAC sorgusu nedeniyle protestolar arasında aldı. Kendisi de Komünist Parti üyesi olan Kazan, Senatör McCarthy’yle işbirliği konusunda hiç geri adım atmadı. 1997‘de İstanbul Film Festivali‘nden Onur Ödülü almaya geldiği sırada Cumhuriyet Gazetesinden Ahu Antmen’e verdiği röportajda konuyla ilgili şunları söylemişti: “Doğru olduğuna inandığım şeyi yaptım. Özür dilemiyorum. Utanmıyorum. Ve beni mutsuz etmiyor.”
1960-1964 yılları arasında da New York‘da Lincoln Sahne Sanatları Merkezi Repertuar Tiyatrosu’nda yönetmenlik yaptı.
1960’ların ortalarında tiyatrodan uzaklaşmaya başladı; sinemayı da ikinci plana bırakarak yazarlık yapmaya başladı.
1988 yılında 7. Uluslararası İstanbul Film Festivalinde seçici kurul başkanlığı yaptı. Ayrıca 1988 yılında yönetmenliğini ve senaristliğini Zülfü Livaneli‘nin yaptığı Uğur Polat, Sevtap Parman, Rutkay Aziz, Menderes Samancılar, Kenan Pars, Fikret Kuşkan‘ın oynadığı “Sis” adlı filmde küçük bir rolde konuk oyuncu olarak oynadı.
Evlilikleri :
1.eşi: 1932 yılında oyun yazarı Molly Day Thatcher ile evlendi.1963 yılında eşi öldü. Nicholas , Judy , Chris , Katharine adlarında 4 çocuğu oldu. 2.eşi: 1967 yılında sinema oyuncusu Barbara Loden ile evlendi. 1980 yılında eşi öldü. Leo adında 1 çocuğu oldu. 3.eşi: 1982 yılında yazar Frances Rudges ile evlendi. Kendisi ölene kadar evli kaldı.
Elia Kazan, 28 Eylül 2003 tarihinde ABD, New York, Manhattan‘da 94 yaşında ölmüştür.
Ödülleri : 1999 – 71. Akademi Ödüllerinde Yaşamboyu Onur Ödülü 1964 – 21.Altın Küre Ödülleri – En İyi Yönetmen (Amerika Amerika) 1957 – 14.Altın Küre Ödülleri – En İyi Yönetmen (Baby Doll) 1956 – 13.Altın Küre Ödülleri – En İyi Film (East of Eden)
Senaryosunu Yazdığı Filmler : 2012 – Love, Marilyn 1969 – The Arrangement 1963 – Amerika Amerika
Yapımcı olduğu Filmler: 1961 – Aşk Bahçesi 1960 – Wild River 1956 – Baby Doll
Oyuncu olduğu Filmler : 2007 – Brando (Himself (archive footage) (TV Filmi) 2004 – The 76th Annual Academy Awards (Kendisi) (TV Filmi) 2004 – Tell Them Who You Are (Kendisi) 1988 – Sis (Kahvede tavla oynayan Yaşlı Adam) 1941 – Blues In The Night (Nickie Haroyen) 1940 – City For Conquest (Googi Zucco)
Yönetmen Olduğu Filmler : 1976 – Son Patron (Sinema Filmi) 1972 – The Visitors (Sinema Filmi) 1969 – The Arrangement (Sinema Filmi) 1963 – Amerika Amerika (Sinema Filmi) 1961 – Aşk Bahçesi (Sinema Filmi) 1960 – Wild River (Sinema Filmi) 1957 – A Face in the Crowd (Sinema Filmi) 1956 – Baby Doll (Sinema Filmi) 1955 – East of Eden (Sinema Filmi) 1954 – Rıhtımlar Üzerinde (Sinema Filmi) 1953 – Man on a Tightrope (Sinema Filmi) 1952 – Viva Zapata! (Sinema Filmi) 1951 – İhtiras Tramvayı (Sinema Filmi) 1950 – Panic in the Streets (Sinema Filmi) 1949 – Pinky (Sinema Filmi) 1947 – Centilmenlik Anlaşması (Sinema Filmi) 1947 – Boomerang! (Sinema Filmi) 1945 – A Tree Grows in Brooklyn (Sinema Filmi)
Kitapları : 1962 – “America America”. New York: Popular Library. (Türkçede “Amerika Amerika”, Yaba Yayınları, 1994 çev:Özay Süsoy.) 1967 – “The Arrangement: A Novel”. New York: Stein and Day. (Türkçede “Uzlaşma” (2 cilt halinde), 1972, E-Yayınları, çev: Nazar Büyüm) 1972 – “The Assassins”. Londra: Collins. (Türkçede “Babanın Suçu”, Altın Kitaplar, 1973, çev: Hemri Kamdiyoti, Ferit Gürsu) 1973 – “Kazan on Kazan”. Londra: Secker and Warburg. 1975 – “The Understudy”. New York: Stein and Day. 1977 – “A Kazan Reader”. New York: Stein and Day. 1978 – “Acts of Love”. New York: Warner. (Türkçede “Erkekten Erkeğe”, Cep Kitapları, 1981, çev: Osman Deniztekin) 1982 – “The Anatolian”. New York: Knopf. 1988 – “Elia Kazan: A Life”. New York: Knopf. (Türkçede “Bir Yaşam”, 1989, Güneş yay. çev: Nihal Yeğinobalı) 1994 – “Beyond the Aegean”. New York: Knopf. 1999 – “The Master Director Discusses His Films”. New York: Newmarket Press. 2005 – “Elia Kazan”. New York: Harper Collins. 2009 – “Kazan on Directing”. New York: Knopf.
Ejder Akışık kimdir?
Ejder Akışık, 23 Nisan 1938 yılında Ankara'da dünyaya geldi. Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü'nden 1957 senesinde mezun oldu ve aynı sene Devlet Tiyatroları ailesine katıldı. Akışık, 1972-73 tarihlerinde Ankara Devlet Konservatuarı yüksek devre mezunu oldu. 1984-1988 seneleri arasında Genel Müdür Yardımcılığı görevini üstlendi. Rejisör, idareci olarak hizmet ettiği Devlet Tiyatroları'ndan 2003'te yaş haddinden emekli oldu.Ejder Akışık, Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü ve Bilkent Üniversitesi Sahne Sanatları Bölümü'nde öğretim görevlisi olarak da görev aldı. Öncü sanatçı ve öğretmen kimliğiyle yaşamı boyunca güzel ve doğru Türkçe kullanımı ile fonetik konusunda birçok kurum ve kuruluşta dersler veren Akışık, radyo, televizyon ve sinemada birçok yapımda görev aldı.Rol aldığı oyunlardan bazıları:Dışarıdakiler, Klinik bir Vaka, Köroğlu, Paramparça, İsyancılar, Emekli, Cengizhan'ın Bisikleti, Atçalı Kel Mehmet, Evlere Şenlik, Küçük Şehir, Bağdat Hatun, Şen Kadınlar, Karaların MemetleriYönettiği oyunlardan bazıları:Söz Veriyorum, Bir Ümit İçin, Kel Şarkıcı, Gölgeler, İmparatorun İki Oğlu, Tohum ve Toprak, Bir Sevda Öyküsü, Kanlı Düğün, 16 Ocak Gecesi (Kral Öldü), Son AylarSon olarak Kurtlar Vadisi Pusu'da Celal Karadağlı karakterini canlandıran.
Akışık, 27 Eylül 2010 günü 72 yaşında iken Ankara’da yaşamını yitirdi. Ejder Akışık, için ertesi gün Ankara Devlet Konservatuarı, Büyük Tiyatro'da tören düzenledi. Akışık'ın cenazesi, törenin ardından Kocatepe Camii'nde kılınan öğle namazının ardından Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Tevfik Akdağ kimdir?
Tevfik Akdağ 29 Şubat 1932’de İzmir’de doğdu. İlköğrenimini İzmir’de tamamladıktan sonra (1951) Ankara’da Siyasal Bilimler Fakültesinde okudu (1952-1958).
Şiirle üniversite yıllarında ilgilenmeye başlayan ve ilk şiirleri 1952’de Varlık, Mülkiye ve Türk Dili dergilerinde yayınlanan Akdağ, 1955’te henüz öğrenciyken arkadaşlarıyla birlikte Şimdilik dergisini çıkardı. Askerlik hizmeti için İstanbul’da geldiği yıllarda yeni filizlenmekte olan İkinci Yeni hareketinin içinde yer aldı.
1960’ların başında evlenen şair, bir yandan banka müfettişliği ve eğitimciliği yaparken, şiirleri Papirüs, Varlık, Yeditepe, Pazar Postası, Mavi, Kaynak, Ataç, Soyut ve Şairler Yaprağı gibi önde gelen edebiyat dergilerinde yayınlanmaya başladı. Aynı dönemde İstanbul’da Cemal Süreya, Turgut Uyar, İlhan Berk gibi şairlerle birlikte çok yakın bir dostluk ve etkileşim içinde edebiyat yolculuğunu sürdürdü.
İlk şiir kitabı “Lacivert Kanatlı Bir Kuştur Gece” 1968 yılında yayımlandı. Daha sonraki şiirlerini “Çıplak ve Sevinçle” (1977) ve “Eski İnsan Sözleri” (1990) kitaplarında toplayan şair, ayrıca çeşitli dergi ve gazetelerde denemeler ve kitap eleştirileri kaleme aldı. Türkçe Deyimler ve Atasözleri Sözlüğü derledi, yayıncılık ve editörlük görevlerinde bulundu.
28 Eylül 1993 yılında İstanbul’da vefat eden Tevfik Akdağ, Türk Şiiri Antolojilerinde ve Meydan Larousse ansiklopedisinde İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcileri arasında yerini almıştır.
Tüm şiirlerini bir arada toplayan “Kıpırda Ey Aydınlık” adlı kitabı ise, şairin ölümünden sonra 1994’te yayınlanmıştır.
Tevfik Akdağ’ın şiirlerinde, İkinci Yeni’nin temel özelliklerinden sayılan biçimsellik ve çağrışımlara dayalı imgesel dil belirgin olmakla birlikte, akımın diğer şairlerinden farklı olarak, zaman zaman gerçeküstücülükten ziyade akılcılığın gücünü öne çıkaran ve toplumsal yaralara parmak basan temaların da yer aldığı görülmektedir. Bu özelliğiyle Tevfik Akdağ’ın, İkinci Yeni akımıyla toplumsalcı Türk şiiri arasında bir köprü oluşturduğu da söylenebilir.
Edebiyat eleştirmenleri, onun geleneksel halk şiirimizden ya da dünya şiirlerinden çok fazla etkilenmediği, aksine kendine özgü bir şiir dili ve örgüsü yarattığı yorumunu yapmaktadır. Özellikle Eski İnsan Sözleri’ndeki son dönem şiirleri, yalın ve bilge diliyle insanın iç dünyasına yolculuğunu baştan sona bir bütünsellik içinde sorgulayan olgunluk eseridir.
Tevfik Akdağ’ın Eserleri:
Şiir:
Lacivert Kanatlı Bir Kuştur Gece (1968)
Çıplak ve Sevinçle (1977)
Eski İnsan Sözleri (1990)
Kıpırda Ey Aydınlık (1994, Tüm Şiirleri, ölümünden sonra.)
Tevfik Akdağ-Lacivert Kanatlı Bir Kuştur Gece (1968)
Turgut Özakman kimdir?
Yazar, dramaturg, senarist
Devlet Tiyatroları Eski Genel Müdürü
1930 yılında Ankara’da doğdu. Atatürk Lisesi ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi (1951). Bir süre avukatlık yaptı. Almanya’da Tiyatro dalında eğitim gördü.
Köln Üniversitesi Tiyatro Bilimi Enstitüsü'ne devam ettikten sonra Devlet Tiyatrosu'na dramaturg olarak girdi. TRT'de Merkez Program Daire Başkanlığı, Genel Müdür Yardımcılığı, Devlet Tiyatrolarında Genel Müdür Başyardımcılığı ve Genel Müdürlük yaptı. 1988-1994 arasında Radyo-Televizyon Yüksek Kurulu'nda üyelik ve Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Uzun yıllar Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü'nde kadrolu öğretim görevlisi olarak çalıştı.
2002'de Eskişehir Belediye Başkanlığı, açtığı ikinci tiyatroya 'Turgut Özakman Sahnesi' adını verdi. 2006 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi tarafından Üstün Hizmet Ödülüne layık görüldü. 2005 yılında piyasaya sürülen Kurtuluş Savaşı'nı anlatan Şu Çılgın Türkler adlı belgesel-romanı çok ilgi çekti ve en çok satanlar listesinde yerini aldı.
28 Eylül 2013 tarihinde vefat etti.
ESERLERİ:
Romanları: Korkma İnsancık Korkma, 1994. Romantika, 2000. 19 Mayıs 1999 Atatürk Yeniden Samsun'da (İki Kitap/İki Cilt), Şu Çılgın Türkler, 2005. Diriliş-Çanakkale 1915, 2008
Araştırma İnceleme Kitapları: Dr. Rıza Nur Dosyası, 1995. Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi, 1995. Vahidettin, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele, 1997.
Senaryoları: Keloğlan Aramızda, 1972. Tuzsuz Deli Bekir, 1972. Keloğlan'la Cankız, 1973 Mevlana, 1973. (Ergin Orbey'le birlikte) Yatık Emine, 1974. (Ömer Kavur'la birlikte, Refik Halit Karay'ın aynı adlı romanından) Keloğlan İz Peşinde, 1975. Turhanoğlu, 1975. Kanije Kalesi, 1982. Son Akın, 1982. Kurtuluş, 1989. Rıza Beyler, 1993. Cumhuriyet, 1998. Oyunlarından Bazıları: Masum Katiller (1946), Pembe Evin Kaderi (1951), Güneşte On Kişi (1955), Tufan (1957), Duvarların Ötesi (1958), Kanaviçe (1960), Ocak (1962), Paramparça (1963), Bulvar (1964), Ulusal Kolej Disiplin Kurulu (1966), Komşularımız (1967), Sarıpınar 1914 (1968);Ankara Sanatseverler Derneği En İyi Oyun Yazarı Ödülünü kazandı. Şu Çılgın Türkler, 2006 Delioğlan, 2008 Üç Destan, 2008
Comments