Bugün 30 Eylül. Ali Nihat Tarlan, Metin And, Oya Yaylalı, Hüseyin Movit'in ölüm yıldönümleri.
BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla, sevgiyle anıyoruz.
Oya Yaylalı kimdir?
İstanbul'da 1958'de doğan Yaylalı, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu mezunu. Mesleğe 1982'de TRT'de başlayan Yaylalı, TRT İstanbul Televizyonu'nda ve radyoda uzun yıllar spiker olarak görev yaptı. 30 Eylül 2019'da aramızdan ayrıldı.
Ali Nihat Tarlan kimdir?
1898 yılında İstanbul'un Vezneciler semtinde doğdu. Babası üçüncü ordu muhasipliğinden emekli Mehmed Nazif Beydir. Aslen Dağıstanlı bir aileden olan Ali Nihad Tarlan'ın dedesi Hacı Ali Efendi, Erzurum'a göç etmiştir. Babası Nazif Efendi dürüst, çalışkan, okumaya meraklı ve şair bir zat olup, 1927 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. İlk olarak elifba cüzünü babasından, daha sonra Farsça Gülistan ve Bostan'ı okumuştur.
Babasının vazifesi icabı Ali Nihad Tarlan Manastır'a gelmiş ve Rehber-i Mearif adlı özel okulda okumuştur. Babasının Selanik'e tayini üzerine oradaki Fransız okulunda okumuş, İstanbul'a dönünce Vefa İdadisine yazılmıştır. Bu devreleri Fransız edebiyatına iyice daldığı ve tercümeler yaptığı zamanlardır. Ancak Münir adlı bir arkadaşı sayesinde yeniden Fars edebiyatına yönelmiştir. Askerliğini Dördüncü Sahra Topçu Şubesi ile Şube-i Mahsusada yapmış, vazife olarak Osmanlı Kanunlarını Farsçaya tercüme etmiştir. Bu arada Darülfünun'un (Üniversite) Fransızca ve Farsça bölümlerini 1920 yılında da Edebiyat Fakültesini bitirmiştir. 6 Nisan 1919 tarihinde Gazi Osman Paşa İdadisine Fransızca öğretmeni tayin edilmiş, daha sonra sıra ile; Beşiktaş, Vefa, Davud Paşa, Galatasaray ve Nişantaşı sultanileri ile Kabataş Erkek Lisesi, Maltepe ve Kuleli Askeri Liselerinde; Nartibros, Esayan ve Bezezyan gibi Ermeni azınlık okullarında Farsça, Fransızca, edebiyat ve Türkçe öğretmenliği yapmıştır. 20.8.1933 tarihinde İ.Ü. Edebiyat Fakültesine metinler şerhi doçenti olarak tayin edilmiş ve 1.7.1941'de profesörlüğe yükseltilmiştir. 1.8.1972 tarihinde emekliye ayrılmıştır.
Fatma Leman Hanımla evlenmiş, bu evlilikten Adnan Siyadet Tarlan olmuştur. Hanımını 1973 yılında kaybeden Ali Nihad Tarlan, 1978 yılı 30 Eylül'ü Ekime bağlayan gece vefat etmiştir. Kadıköy Osmanağa Camiinde kılınan namazdan sonra İçerenköy Kabristanına defnedilmiştir.
Çok yönlü bir hoca olan Ali Nihad Tarlan, ilim ve fikir adamı olup, aynı zamanda şairdir. Arap, Fars, Fransız ve Türk dil ve edebiyatlarına hakkıyla vakıf olmuş son devrin en büyük metinler şerhi hocasıdır. Şiirin esasını ilmin meydana getirdiği fikrinde olan Tarlan, hakiki sanat eserinin; ilim, kültür, kabiliyet ve heyecanın müşterek mahsulü olduğunu iddia eder. Türkçenin yanısıra Farsça şiirler de yazan Ali Nihad Tarlan'ın tasavvufi tarafı ağır basar. O, bu hususta; "Tasavvufta, şer'i bilgi ve imana aykırı bir şey yoktur..." demektedir. Şiirlerini aruz, hece ve serbest vezinle yazmıştır. Ayrıca tarih düşürmede üstaddır.
Milli meselelere de sıkı sıkıya bağlı olan Ali Nihad Tarlan, 1922 yılında hazırladığı İslam Edebiyatında Leyla ve Mecnun Mesnevisi adlı doktora tezi ile Türkiye'de ilk edebiyat doktorudur. Kültür meselelerinde Türkiye Cumhuriyeti adına dış ülkelere gitmiş, Cento ve İranoloji Kongresi davetlerine katılmıştır.
Türklüğü en iyi şekilde temsil etmiş; 1971'de 2500 şehinşahlık törenlerinde Şah Rıza Pehlevi'nin, kendisine gelerek; "Üstad! Mevlana Celaleddin-i Rumi Türk mü, yoksa Fars mı idi?" sorusuna karşılık olarak; "Buna benim cevap vermem gerekmez, zaten siz cevap veriyorsunuz." karşılığını vermiştir. Bunun üzerine Şah'ın "Yani nasıl?" diyerek ikinci sorusuna karşı da; "Siz zaten Rumi diyorsunuz, cevabı kendiniz verdiniz." diyerek mukabelede bulunmuştur.
Ali Nihat Tarlan'ın Yayınlanmış Eserleri
Şeyhi Divanını Tedkik,
Fuzuli Divanı Şerhi,
Divan Edebiyatında Muamma,
Metin Tamiri,
Divan Edebiyatında Tevhidler,
Hayali Bey Divanı,
Necati Bey Divanı,
Ahmed Paşa Divanı,
Zati Divanı,
Mevlana,
Mehmed Akif ve Safahat,
Edebi San'atlar,
Güneş Yaprak,
Kuğular,
Makaleler (1990) yayınlanmış olanlardır.
İslam Edebiyatında Leyla ve Mecnun Mesnevisi ise yayınlanmamış doktora tezidir. Ayrıca pekçok dergi ve mecmualarda makaleler neşretmiştir. Son olarak hazırlamaya çalıştığı Edebiyat Lugatı'nı bitirmeye ömrü vefa etmemiştir.
Metin And kimdir?
(d. 17 Haziran 1927, İstanbul – ö. 30 Eylül 2008, Ankara)
Türk bilim adamı, yazar, performans, tiyatro, illüzyon sanatı ve sanat tarihi araştırmacısı ve hukukçudur.
Galatasaray Lisesi’ni, daha sonra da İstanbul Hukuk Fakültesi’ni bitirdi (1950). 1956’da gittiği ABD ve Avrupa’da sahne sanatları üzerinde iki yıl araştırma yaptı. İlk yazılarını daha sonra sahibi olduğu Forum dergisinde yayımladı. AÜ DTCF’ye öğretim görevlisi olarak girdi ve Meşrutiyet Çağı Siyasal, Hukuki ve Toplumsal Düzeninin Türk Tiyatrosuna Etkisi konusundaki teziyle doktorasını aldı.
Birçok dergide yazıları yayımlandı. Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı eseriyle TDK Bilim Ödülü’nü (1970), Sedat Simavi Vakfı Sosyal Bilimler Ödülü’nü (1983) ve 2007 TÜYAP Onur Yazarı Ödülü’nü kazandı.
Metin And’ın Başlıca Eserleri
Gönlü Yüce Türk (1958),
Bizans Tiyatrosu (1962),
100 Soruda Türk Tiyatrosu (1970),
Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu (1971),
Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu (1972),
50 Yılın Türk Tiyatrosu (1973),
Oyun ve Büyü (1974),
Osmanlı Tiyatrosu (1976),
Osmanlı Dönemi Minyatürleri (1976),
Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu (1977),
Kültürel Etkinlikler ve Büyük Kuruluşlar (1981).
Ataç Tiyatroda (1982),
Atatürk ve Tiyatro (1983),
Şair Evlenmesinden Önce Türk Oyunları (1983),
Selection Of 33 Turkish Miniatures (1983),
Geleneksel Türk Tiyatrosu-Kukla, Karagöz, Ortaoyunu (1985),
16. Yüzyılda istanbul (1994),
Tiyatro Terimleri Sözlüğü (Haldun Taner, Özdemir Nutku’yla 1966).
Oyun ve Büyü:
Kerbelâ-Muharrem ta’ziye (2002),
Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi (2004),
Türk Kültüründe Oyun Kavramı (2002).
Hüseyin Movit kimdir?
İstanbul’da 9 Ocak 1940'da dünyaya gelen Movit, babasının hastalığı sebebiyle eğitimine ara vererek 1963'te ticaret hayatına atıldı. Ortağı olduğu Hacı Salih Lokantası'ndan ayrılarak Balat Ayan Caddesi'nde bir iş yeri açıp, Almanya, Danimarka ve İngiltere'ye muhtelif gıda maddeleri ihraç etti. Movit, Gönen'de salça fabrikası, Çatalca'da konserve fabrikası işletmeciliği yaptı. Türkçe'nin kullanımına gösterdiği özen nedeniyle "Türkçe'nin jandarması" sanıyla nitelenen Movit, 30 Eylül 2021'de 81 yaşındayken vefat etti. Eyüpsultan Mezarlığı'na defnedildi.
Comments