9 Ocak; tarihte bugün

Tarihte bugün Olanlar 475 - Bizans İmparatoru Zeno, Başkent Konstantinopolis'i terkederek Antioch'a (Antakya) kaçmaya zorlandı, böylelikle birinci saltanatı sona ermiş oldu. 1788 - Connecticut, Amerika Birleşik Devletleri Anayasasını onaylayan 5. eyalet oldu. 1792 - Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında 5 yıllık savaşın ardından, Yaş Antlaşması imzalandı. 1839 - Fransız Bilimler Akademisi , Daguerreotype adı verilen bir fotoğrafçılık işlemini duyurdu. 1853 - Osmanlı İmparatorluğu için "hasta adam" tabiri ilk kez Rus Çarı I. Nikolay tarafından kullanıldı. 1861 - Mississippi, Birleşik Devletlerden ayrıldı. 1900 - Mısır'da Kahire demiryolu tamamlandı ve ilk tren hizmete girdi. 1900 - İtalya'da Lazio takımı kuruldu. 1905 - Moskova'da Kışlık Saray'a yürüyen işçilerin üzerine ateş açıldı. 1916 - Seddülbahir Muharebeleri bitti. 1916 - İngilizler'in Gelibolu Yarımadası'ndan çekilip gitmeleri üzerine, sabah 08.45'te Alçıtepe'den Başkomutanlık Vekaleti'ne telgraf çeken 5. Ordu Komutanı Mareşal Otto Liman von Sanders, " Tanrı'ya şükür Gelibolu Yarımadası tamamen düşmandan temizlenmiştir. Diğer ayrıntılar ayrıca sunulacaktır " dedi. 1921 - Birinci İnönü Muharebesi başladı. 1922 - Hatay'ın Dörtyol ilçesi Fransız işgalinden kurtuldu. (İtilaf güçlerine karşı "ilk kurşun" Dörtyol'un Karakese beldesinde Ömer Hoca'nın oğlu Kara Mehmet tarafından 19 Aralık 1918 tarihinde atılmıştır.) 1926 - Piyango çekilişinin yalnızca Tayyare Cemiyeti'ne ait olduğuna ilişkin kanun kabul edildi. 1936 - Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Atatürk'ün de katıldığı bir törenle öğrenime başladı. Törende konuşan Millî Eğitim Bakanı Saffet Arıkan " Çürümüş görünen dünya kültürünü yeniden yaratacak olan Türk çocuklarıdır " dedi. 1937 - Josef Stalin'in sürgüne gönderdiği Lev Troçki, Meksika'ya gitti. 1937 - İstanbul Tramvay Şirketi, talebelerin ucuz seyahat etmeleri için paso verdi. Pasolar talebelerin ikamet mıntıkalarıyla, mekteplerinin bulunduğu bölge arasındaki seferlerde geçerli oldu. 1942 - Türk Tarih Kurumu Ziya Gökalp'in bütün eserlerinin yayımlanmasına, Türk Dil Kurumu da yeni bir Kur'an çevirisine karar verdi. 1949 - Türkiye'nin 7. Başbakanı Hasan Saka görevinden çekildi. 1951 - Birleşmiş Milletler genel merkezi açıldı. 1951 - Washington Capitols kulübü kapatıldı. 1955 - Devlet Operası sopranosu Leyla Gencer, temsiller vermek üzere İtalya'ya gitti. 1957 - Birleşik Krallık Başbakanı Anthony Eden, sağlık nedenleriyle istifa etti. 1964 - Panama Kanalı bölgesinde çıkan Amerikan karşıtı gösterilerde, 21 Panamalı ve 3 Amerikan askeri öldü. 1964 - ATAŞ Rafinerisi'ndeki grev, "millî güvenliği bozucu" nitelikte olduğu gerekçesiyle Bakanlar Kurulu tarafından 1 ay süreyle ertelendi. 1966 - 800 kişilik ilk işçi kafilesi Almanya'ya hareket etti. 1968 - Surveyor 7 adlı uzay aracı ay yüzeyine yumuşak iniş yaptı. Bu yolculuk Amerikalıların insansız ay yüzeyi araştırmalarının sonuncusu oldu. 1968 - Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi'nde bir köpeğin kalbi değiştirildi. Ameliyattan kırk dakika sonra bakım güçlüğü nedeniyle köpek "uyutuldu". 1968 - Meksiko tarihinde bilinen ilk ve son kez kar yağışı gözlendi, yağış 2 gün daha devam etti. 1969 - Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bir ay süreyle tatil edildi. 6 Ocak günü üniversitede Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakılmıştı. 1969 - Ses hızını aşan ilk yolcu uçağı Concorde, deneme uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. 1970 - Birleşik Krallık'ta yapılan açıklamaya göre, bir hafta içinde Hong Kong gribinden 2850 kişi öldü. 1972 - RMS Queen Elizabeth yolcu gemisi, Hong Kong'un Victoria Limanı'nda çıkan bir yangın sonucu yarı batık halde kaldı. Bu enkaz 1974 yılında bir James Bond filmi olan Altın Tabancalı Adam'da dekor ve plato olarak kullanıldı. 1978 - Akaryakıt sıkıntısı had safhada; akaryakıtı biten hastaneler hasta kabul etmemeye ve yatan hastaları taburcu etmeye başladılar. 1978 - Bir günde 14 yer bombalandı. İstanbul'da 5, Ankara'da 7, Trabzon ve Afşin'de de birer yere atılan bombalar hasara yol açtı. 1978 - İstanbul'da Çapa Tıp Fakültesi şiddetli soğuk nedeniyle tatil edildi. 1978 - TEKEL Genel Müdür Vekili Esat Gühan görevden alındı, yerine vekaleten Orhan Özet getirildi. 1979 - Ankara'da iki tren çarpıştı. Çoğu işçi ve öğrenci olan 32 kişi öldü. 1979 - Yeşilköy Havalimanı'nda kanlı baskını gerçekleştirdikten sonra müebbet hapse mahkûm olan Muhammed Reşit ve Mehdi Muhammed adlı iki Filistinli gerilla, Sağmalcılar Cezaevi'nden kaçtı. 1979 - Ege Kıta Sahanlığı görüşmeleri, Viyana'da büyük bir gizlilik içinde başladı. 1984 - Yargıtay bir karar verdi; emekli işçiye verilen altın madalyanın bedeli, kıdem tazminatından düşülecek. 1986 - Polaroid'in açtığı patent davalarını kaybeden Kodak firması, anında fotoğraf veren kamera ( instant camera ) işine son vermek zorunda kaldı. 1987 - Yargıtay, Milliyetçi Hareket Partisi'nin Alparslan Türkeş'in üzerinde bulunan mal varlığının Hazine'ye devrine karar verdi. 1991 - Toplu taşıma araçlarında sigara içilmesi ve tütün mamullerinin reklamının yapılması yasaklandı. 1992 - Karadzic liderliğinde Bosnalı Sırplar, “Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti”ni kurduklarını açıkladılar. 1995 - Güner Ümit'in, İnter Star'da yayınlanan "Süper Turnike" programında, Alevilerde "ensest" olduğunu ima eden sözleri üzerine, Aleviler iki gün boyunca televizyon önünde gösteri yaptı. İki günün sonunda programın yayından kaldırılacağı açıklandı. 1996 - Evrensel Gazetesi muhabiri Metin Göktepe'nin cesedi Eyüp Spor Salonu'nun yakınındaki arsada bulundu. Gazeteci Metin Göktepe bir gün önce görevini yaparken polisçe engellenmiş ve gözaltına alınmıştı. 1996 - Sabancı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Özdemir Sabancı, Toyotasa Genel Müdürü Haluk Görgün ve sekreter Nilgün Hasefe, Sabancı Center'da vurularak öldürüldü. Olayı DHKP/C örgütü üstlendi. 1997 - Başbakanlık Kriz Yönetimi Merkezi yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik, kriz hallerinde kimi yürütme yetkilerini Genelkurmay Genel Sekreterliği'ne veriyor. 2003 - İkinci Afrika Sosyal Forumu sona erdi. 2003 - Aile mahkemeleri kuruldu. 2005 - Mahmud Abbas, Filistin Devlet Başkanlığına seçildi. 2007 - Merkez üssü Özbekistan'ın Başkenti Taşkent'in 200 kilometre güneydoğusu olan, 8 şiddetinde deprem meydana geldi. 2007 - Adana'dan Irak'a giden, içinde Türk işçilerinin bulunduğu, Moldova'lı bir şirkete ait Antonov tipi bir uçak, Bağdat'ın Beled Havaalanı pistine 200 metre kala düştü: 34 kişi öldü. 2009 - Nâzım Hikmet'in Türk vatandaşlığından çıkarılmasına ilişkin 1951 yılındaki Bakanlar Kurulu Kararı yürürlükten kaldırıldı. 2011 - Iran Air'e ait 277 sefer sayılı uçuşu Urmiye yakınlarında düştü. 72 kişi hayatını kaybetti. 2011 - Güney Sudan'da bağımsızlık referandumu yapıldı. Tarihte bugün Doğanlar 1590 - Simon Vouet, Fransız ressam ve dekoratör (ö. 1649) 1624 - Meishō, Japonya hükümdarı (ö. 1696) 1671 - Jean-Baptiste Vanmour, Fransız ressam (ö. 1737) 1715 - Robert-François Damiens, Fransız suikastçi (Fransa Kralı XV. Louis'ye başarısız suikast girişiminde bulunan) (ö. 1757) 1778 - Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi, Türk müzikadamı (ö. 1846) 1835 - İvasaki Yataro, Japon finansör ve Mitsubishi'nin kurucusu (ö. 1885) 1856 - Stevan Stojanović Mokranjac, Sırp bestekâr, müzik eğitmeni, orkestra şefi, halka ait sanat ürünleri koleksiyoncusu ve yazar (ö. 1914) 1857 - Anna Kuliscioff, Yahudi-Rus devrimci, feminist, anarşist, İtalya'da tıp eğitimi yapan ilk kadınlardan (ö. 1925) 1868 - Søren Sørensen, Danimarkalıı biyokimyacı (ö. 1939) 1878 - John B. Watson, Amerikalı psikolog (ö. 1958) 1881 - Lascelles Abercrombie, İngiliz şair ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1938) 1881 - Giovanni Papini, İtalyan gazeteci, denemeci, edebiyat eleştirmeni, şair ve romancı (ö. 1956) 1882 - Otto Ruge, Norveçli general (ö. 1961) 1890 - Karel Capek, Çek romancı, kısa öykü, oyun ve deneme yazarı (ö. 1938) 1890 - Kurt Tucholsky, Alman gazeteci ve yazar (ö. 1935) 1893 - Pierre Renouvin, Fransız diplomat ve tarihçi (ö. 1974) 1899 - Harald Tammer, Eston gazeteci, atlet ve halterci (ö. 1942) 1899 - Arda Bowser, Amerikalı profesyonel futbolcu (ö. 1996) 1900 - Fahrettin Kerim Gökay, Türk bürokrat ve siyasetçi (İstanbul Valisi ve Belediye Başkanlarından) (ö. 1987) 1901 - Chic Young, Amerikalı çizer (ö. 1973) 1902 - Stanisław Wojciech Mrozowski, Polonyalı fizikçi (ö. 1999) 1908 - Glyn Smallwood Jones, Britanyalı siyasetçi (ö. 1992) 1908 - Simone de Beauvoir, Fransız yazar ve feminist (varoluşçuluk akımını edebiyatta sürdüren) (ö. 1986) 1911 - Gypsy Rose Lee, Amerikalı striptiz sanatçısı (ö. 1970) 1913 - Richard Milhous Nixon, Amerikalı siyasetçi ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 37. Başkanı (ö. 1994) 1914 - Kenny Clarke, Amerikalı caz davulcusu (ö. 1985) 1917 - Cahit Külebi, Türk şair (ö. 1997) 1918 - Hikmet Tanyu, Türk akademisyen, şair ve yazar (ö. 1992) 1922 - Ahmed Sékou Touré, Gine Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı (ö. 1984) 1922 - Har Gobind Khorana, Amerikalı molekuler biyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 2011) 1925 - Lee Van Cleef, Amerikalı oyuncu (ö. 1989) 1928 - Domenico Modugno, İtalyan şarkıcı ve söz yazarı (ö. 1994) 1929 - Brian Friel, İrlandalı çevirmen ve oyun yazarı (ö. 2015) 1933 - Wilbur Smith, Rodezyalı yazar (ö. 2021) 1937 - Klaus Schlesinger, Alman yazar ve gazeteci (ö. 2001) 1940 - Sergio Cragnotti, İtalyan spor adamı 1941 - Joan Baez, Amerikalı folk şarkıcı (1960'larda gençliğin Amerikan halk müziğine ilgisini çeken şarkıcı ve siyasal eylemci) 1942 - Adnan Keskin, Türk siyasetçi 1944 - Jimmy Page, İngiliz müzisyen ve Led Zeppelin grubunun gitaristi 1944 - Yusuf Kenan Doğan, Türk siyasetçi (ö. 2015) 1945 - Levon Ter-Petrosyan, Ermenistan'ın ilk Cumhurbaşkanı 1948 - Jan Tomaszewski, Polonyalı eski kaleci 1950 - Alec Jeffreys, İngiliz genetikçi 1950 - Mevlüt Çetinkaya, Türk bürokrat 1951 - Michel Barnier, Fransız siyasetçi 1954 - Mirza Delibašić, Bosnalı basketbolcu (ö. 2001) 1955 - J. K. Simmons, Amerikalı aktör ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi 1955 - Mehmet Müezzinoğlu, Türk hekim ve siyasetçi 1956 - Imelda Staunton, İngiliz oyuncu 1958 - Mehmet Ali Ağca, Türk suikastçı (Papa ve Abdi İpekçi suikastlerinin sanığı) 1960 - Mübeccel Vardar, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2006) 1965 - Haddaway, Trinidad asıllı pop şarkıcısı 1967 - Claudio Caniggia, Arjantinli futbolcu 1968 - İskender Iğdır, Türk dağcı (ö. 2000) 1968 - Joey Lauren Adams, Amerikalı oyuncu 1970 - Lara Fabian, Belçikalı şarkıcı 1977 - Scoonie Penn, Amerikalı basketbolcu 1978 - Alpay Kemal Atalan, Türk oyuncu 1978 - Esra İçöz, Türk Sanat Müziği şarkıcısı 1978 - Gennaro Gattuso, İtalyan futbolcu 1981 - Danielson Ferreira Trindade, Brezilyalı futbolcu 1981 - Euzebiusz Smolarek, Polonyalı futbolcu 1982 - Kate Middleton, Cambridge Dükü Prens William'ın eşi 1984 - Hussein Yasser, Katarlı futbolcu 1984 - Engin Nurşani, Türk Sanat Müziği şarkıcısı (ö. 2020) 1985 - Bobô, Brezilyalı futbolcu 1985 - Enver Işık Türk futbolcu 1985 - Sinem Öztürk, Türk oyuncu ve sunucu 1987 - Felipe Flores, Şilili futbolcu 1988 - Marc Crosas, İspanyol futbolcu 1989 - Ethem Yılmaz Türk futbolcu 1989 - Michaëlla Krajicek, Hollandalı tenisçi 1991 - Can Maxim Mutaf, Türk basketbolcu 1992 - Franck Mbarga, Kamerunlu futbolcu 1994 - Paweł Cibicki, Polonyalı futbolcu 1995 - Jilke Deconinck, Belçikalı futbolcu 1996 - Ivanildo Cassamá, Gine-Bissaulu futbolcu Tarihte bugün Ölenler 1848 - Caroline Herschel, Alman-İngiliz astronom (d. 1750) 1852 - Mirza Taki Han, İran Başbakanı (d. 1807) 1854 - Almeida Garrett, Portekizli şair, oyun yazarı, romancı ve siyasetçi (d. 1799) 1873 - III. Napolyon, Fransa İmparatoru (d. 1808) 1878 - II. Vittorio Emanuele, Sardinya Krallığı'nın Kralı (d. 1820) 1878 - Ömer Fevzi Paşa, Osmanlı askeri ve devlet adamı (d. 1818) 1907 - Muzaffereddin Şah, İran Şahı (d. 1853) 1918 - Charles-Émile Reynaud, Fransız fen öğretmeni ve mucit (d. 1844) 1927 - Houston Stewart Chamberlain, İngiliz yazar ve filozof (d. 1855) 1933 - Daphne Akhurst, Avustralyalı tenisçi (d. 1903) 1936 - John Gilbert, Amerikalı aktör (d. 1899) 1940 - Ali Rıza Arıbaş, Türk siyasetçi (d. 1882) 1943 - R.G. Collingwood, İngiliz filozof ve tarihçi (d. 1889) 1945 - Osman Cemal Kaygılı, Türk yazar (d. 1890) 1947 - Karl Mannheim, Alman sosyolog (d. 1893) 1947 - Yusuf Ziya Zarbun, Türk siyasetçi (d. 1877) 1951 - Ahmet Hamdi Akseki, Türk din bilgini ve Diyanet İşleri'nin 3. Başkanı (d. 1887) 1957 - Hamdi Çelen, Türk siyasetçi (d. 1892) 1961 - Emily Greene Balch, Amerikalı ekonomist ve yazar (d. 1867) 1963 - Fridolin von Senger und Etterlin, Nazi Almanyası generali (d. 1891) 1964 - Halide Edip Adıvar, Türk yazar (d. 1884) 1968 - Avni Yukaruç, Türk siyasetçi (d. 1893) 1975 - Pierre Fresnay, Fransız aktör (d. 1897) 1979 - Pier Luigi Nervi, İtalyan inşaat mühendisi (d. 1891) 1980 - Naim Erem, Türk siyasetçi (d. 1894) 1982 - Hürrem Müftügil, Türk siyasetçi (d. 1898) 1982 - Nurullah Berk, Türk ressam ve yazar (d. 1906) 1984 - Alp Zeki Heper, Türk yönetmen (d. 1939) 1990 - Cemal Süreya, Türk şair (d. 1931) 1992 - Bill Naughton, İngiliz oyun yazarı (d. 1910) 1993 - Ragıp Sarıca, Türk siyasetçi (d. 1912) 1995 - Alaettin Eriş, Türk siyasetçi (d. 1908) 1995 - Peter Cook, İngiliz oyuncu, varyete sanatçısı ve yazar (d. 1937) 1995 - Souphanouvong, Laos'un ilk Cumhurbaşkanı (d. 1909) 1996 - Özdemir Sabancı, Türk iş adamı (d. 1941) 2001 - Yusuf Bozkurt Özal, Türk siyasetçi (d. 1940) 2004 - Burçin Bircan, Türk manken (d. 1984) 2009 - Irène Mélikoff, Rus ve Azeri asıllı Fransız Türkolog (d. 1917) 2009 - Süleyman Çağlar, Türk siyasetçi (d. 1920) 2010 - Saltuk Kaplangı, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1932) 2012 - Malam Bacai Sanhá, Gine-Bissau Cumhurbaşkanı (d. 1947) 2013 - James M. Buchanan, Amerikalı iktisatçı (d. 1919) 2013 - Vivian Brown, San Francisco ikizlerinden biri (d. 1927) 2014 - Amiri Baraka, Afrikalı-Amerikalı yazar, şair ve aktivist (d. 1934) 2014 - Dale T. Mortensen, Amerikalı ekonomist (d. 1939) 2014 - Erdal Alantar, Türk ressam (d. 1932) 2014 - Lorella De Luca, İtalyan sinema ve dizi oyuncusu (d. 1940) 2015 - Amedy Coulibaly, Fransız suçlu (d. 1982) 2015 - Brian Friel, İrlandalı çevirmen ve oyun yazarı (d. 1929) 2015 - Roy Tarpley, Amerikalı profesyonel basketbolcu (d. 1964) 2015 - Samuel Goldwyn, Amerikalı film yönetmeni (d. 1926) 2016 - Bircan Pullukçuoğlu, Türk müzisyen (d. 1948) 2016 - Cielito del Mundo, Filipinli şarkıcı ve oyuncu (d. 1935) 2016 - Maria Teresa de Filippis, İtalyan otomobil yarışçısı (d. 1926) 2016 - Zelimhan Yakub, Azerbaycanlı şair ve siyasetçi (d. 1950) 2018 - Terence Marsh, İngiliz sanat yönetmeni ve tasarımcı (d. 1931) 2018 - Jean-Marc Mazzonetto, Fransız ragbi oyuncusu (d. 1983) 2018 - Robert Minlos, Sovyet-Rus matematikçi (d. 1931) 2018 - Odvar Nordli, Norveçli siyasetçi (d. 1927) 2018 - Yılmaz Onay, Türk yazar, yönetmen ve çevirmen (d. 1937) 2018 - Kato Ottio, Papua Yeni Gineli ragbi oyuncusu (d. 1994) 2018 - Aleksandr Vedernikov, Rus-Sovyet opera sanatçısı, oda şarkıcısı ve eğitmen (d. 1927) 2019 - Gebran Areiji , Lübnanlı siyasetçi (d. 1951) 2019 - Kjell Bäckman, İsveçli sürat patencisi (d. 1934) 2019 - Verna Bloom, Amerikalı oyuncu (d. 1938) 2019 - Óscar González-Quevedo, İspanyol-Brezilyalı Cizvit rahibi ve yazar (d. 1930) 2019 - Conxita Julià bilinen adıyla; Conxita de Carrasco , Katalan kökenli İspanyol kadın şair (d. 1920) 2019 - Paul Koslo, Alman-Kanadalı oyuncu (d. 1944) 2019 - Anatoly Lukyanov, Sovyet-Rus komünist siyasetçi (d. 1930) 2019 - Paolo Paoloni, İtalyan oyuncu (d. 1929) 2019 - Alan Trask, Amerikalı siyasetçi (d. 1933) 2020 - Walter J. Boyne, Amerikalı havacı rütbeli asker, savaş pilotu, tarihçi ve yazar (d. 1929) 2020 - Rudolf de Korte, Hollandalı politikacı ve iş adamı (d. 1936) 2020 - Juan Kachmanian (bilinen adıyla: Pampero Firpo ), Ermeni kökenli Arjantinli-Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1930) 2020 - Ivan Passer, Çek-Amerikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1933) 2021 - Jerry Douglas, Amerikalı pornografik film ve tiyatro yönetmeni, senarist (d. 1935) 2021 - František Filip, Çek film yapımcısı ve yönetmeni (d. 1930) 2021 - John Reilly, Amerikalı aktör (d. 1936) Tatiller ve özel günler Hatay ilinin Dörtyol ilçesinin Fransız işgalinden kurtuluşu (1922)